DE NEURODIVERSE DRANG TOT VERAFGODING: OVER HOE IK ALLES, BEHALVE MEZELF, VERHEERLIJK

Laten we het even hebben over idolatrie. Niet zomaar een beetje bewondering of waardering, nee – de volledige en allesverzengende aanbidding. Die obsessie die niets minder is dan heilige devotie gericht op personen, franchisen, muziek, boeken, films, voetbalclubs en nog duizend andere dingen. Maar wat is het nou precies? Die onstuitbare drang om iets of iemand op een voetstuk te plaatsen? En waarom lijken mensen met ADHD en autisme, zoals ikzelf, daar zo vatbaar voor? Misschien omdat we in ons neurodiverse hoofd al een soort hiërarchie hebben gebouwd waarin we zelf niet eens in de buurt komen van de top. Een heel tempelcomplex waar onze idolen in glorie mogen schitteren, terwijl we onszelf ergens ver beneden in een stoffig hoekje wegzetten.

Idooldrang en het plaatsen van Goden op een (schommelend) voetstuk
Is het een probleem? Nee, natuurlijk niet. Tenminste niet voor ons. Want wij weten zeker dat al die mensen, boeken, films en clubs dat voetstuk verdienen. Dat jij dat niet begrijpt, zegt meer over jou dan over ons, toch? Het hele fenomeen is fascinerend: misschien willen we helden aanbidden omdat we onszelf niet als zo geweldig zien en dus iets buiten onszelf moeten verheerlijken om betekenis te vinden. Een neurodivers mechanisme, zeg maar, dat vanzelf aangaat als je hoofd net iets te vol of chaotisch is om jezelf op waarde te schatten. En natuurlijk, als ADHD’ers en autisten iets bewonderen dan doen we dat niet halfbakken – want als ik ergens voor ga dan ga ik er helemaal voor.

De zoektocht naar de ultieme obsessie
Het kan werkelijk van alles zijn. Zodra we eenmaal iets hebben gevonden dat de waardigheid heeft om in ons hoofd te blijven hangen kun je ons er niet meer vanaf helpen. Iedere scheet die onze idolen hebben gelaten moeten we weten. We weten niet alleen wat de schoenmaat van Johan Cruijff was (die man droeg trouwens maat 42, en nee, dat is geen trivia maar essentiële kennis), maar we geloven ook heilig dat East of Eden van Steinbeck het beste boek ooit geschreven is. En als jij dat niet vindt dan heb je het gewoon mis. Het gaat ook echt niet beter worden – een nieuwe voetballer, schrijver of film mag nog zo briljant zijn, maar dat haalt het niet bij wat wij allang hebben bepaald als de top. Niets kan dat vervangen. En waarom zou het ook?

Het geduld met de ongelovigen (of het chronisch ontbreken daarvan)
Nu komt het probleem. Omdat ons brein soms als een spons werkt zijn we óf heel gemotiveerd om anderen te bekeren tot de glorie van onze helden óf helemaal niet. Ik bedoel, als iemand tegen me zegt dat ze Star Trek beter vinden dan Star Wars voel ik de giftige frustratie opkomen. Waarom zou ik mijn beperkte mentale energie verdoen om water naar de zee te dragen? Want daar is het precies mee te vergelijken. Erger nog, ik kan me eindeloos irriteren aan het feit dat er mensen zijn die deze waarheid niet inzien. Alsof je probeert iemand ervan te overtuigen dat de lucht blauw is, maar die persoon blijft stug volhouden dat het eigenlijk roze is. Ah, de zaligheid van de onwetenden.

Helden die met hun beentjes op de grond terugvallen
Natuurlijk is het leven geen sprookje. Onze helden vallen ook wel eens van hun voetstuk. Ajax verliest soms ook - al zullen wij altijd blijven geloven dat ze de beste zijn. Star Wars, mijn hemel, heeft niet altijd vlekkeloos gescoord. Zelfs Stephen King heeft wel eens een roman geschreven waarvan ik dacht:  “Jammer, deze slaan we even over.”  En zelfs in The Office, de beste sitcom ooit, zitten mindere afleveringen. Maar dat maakt het niet minder geweldig of geniaal. Dat maakt het menselijk. Wij neurodiverse diehards hebben dan misschien zo onze tekortkomingen, maar als we ergens in geloven dan verdedigen we het tot het bittere eind.

Idolen als uitlaatklep voor het chaotische brein
Het is trouwens niet alleen maar dramatisch gedweep. Idolen geven ons ook een vorm van troost. Soms laat dat rommelige en neurodiverse brein ons voelen alsof we op een eiland zitten – en daar zijn die helden dan ook. In ons hoofd, huurvrij, alsof ze even naast ons op het bankje komen zitten. Ze geven ons een uitlaatklep. Een mini-vakantie voor de hersenen. Een knipoog van Spider-Man of de stoïcijnse kracht van de Hulk die ons laat voelen dat we niet helemaal alleen zijn in onze chaotische gedachten en angsten. En ik weet dat Peter Parker altijd tien keer cooler zal zijn dan ikzelf, maar stel je voor dat we ooit net zo’n fan van onszelf zouden worden als van die helden. Het lijkt misschien onmogelijk, maar hé – je moet ergens beginnen. En als je me nu alsnog ervan wilt overtuigen dat Star Trek inderdaad beter is dan Star Wars ga ik je er niet van weerhouden. Maar sta niet raar te kijken als ik een lijst met twintig redenen paraat heb waarom jij fout zit.